ʻElisapeti Langi

ʻElisapeti Lavakeiʻaho Makoni Langi ke ramolao le moahlodi wa Tonga. E bile mosadi wa mathomo yo a kgethilwego bjalo ka mmasepala kua Tonga, gomme gape e bile wa mathomo go šoma ka Kgorongkgolo ya Tsheko ya Tonga.

Langi o rutegile Yunibesithing ya Pacific Borwa, mathomong o ithutile dithuto tša motheo pele a fetsa legoro la molao khamphaseng ya Emalus kua Vanuatu.[1] O somile bjalo ka mothusi wa molao lefelong la molao wa setshaba pele e eba Motshotshisi wa Mmuso wa ofisi ya Ramolao-mogolo wa Tonga.[1]

Ka Hlakubele 2018 o ile a kgethwa bjalo ka Mmaseterata yo Mogolo, a ba mosadi wa bobedi yo a kgethilwego go kgatha tema ye bjalo ka Tonga.[2][3]

Ka Lwetse 2020 o ile a kgethwa bjalo ka moahlodi wa mošomo Kgorongkgolo ya Tsheko ya Tonga, a ba mosadi wa mathomo go soma kgorong ya tsheko.[2][4]

Thuto fetola

Ka 1992, ʻElisapeti Langi o ingwadisitse Yunibesithing ya Pacific Borwa (USP) dithutong tsa Motheo. Kapejana ka morago ga moo, o ile a newa sebaka sa go ithutela Thekinolotsi ya Tshedimoso kua Sydney, Australia, pele a fetsa lengwalo la gagwe la thuto, ka gona o ile a tlogela USP go yo kaonefatsa thuto ya gagwe le go feta. Le ge go le bjalo, go ya ka poledisano ya gagwe go 'The Conch', o ile a ikhwetsa a le ‘maemong a mabe’ ka lebaka la go lahlegelwa ke thekgo ya lapa le ditlhohlo tsa go godiša ngwana ka boyena. Mohumagadi ʻElisapeti Langi o ile a boela Tonga mengwaga ye meraro ka morago ntle le go fetsa thuto ya gagwe ya Theknolotsi ya Tshedimoso. Ka morago ga go fihla o phethile dithuto tsa gagwe tsa Motheo kua USP, gomme ka 2004 o ile a amogelwa bjalo ka moithuti wa praebete Sekolong sa Molao sa Emalus kua Port Vila, Vanuatu. Mathomong a 2007, o ile a fetsa Diploma ya gagwe ya Profesenale ya Mosomo wa Molao kua Suva, ke moka a hudugela morago Tonga gomme a amogelwa bareng ka moragonyana ngwageng woo.[1]

Tiro fetola

Boemo bja gagwe bja mathomo bja profesenale ka gare ga tshepedišo ya molao e be e le mothusi Setsing sa Molao sa Setshaba, seo se hlomilwego go thusa bao ba hwetsago mogolo wa fase bao ba amegilego meferefere ya Tonga ka 2006. O bile Mohlankedi wa Molao ka Ofising ya Ramolao-mogolo ka 2008, moo a ilego a dula gona mengwaga ye lesome pele a tsenela Boahlodi. Boemo bja gagwe bjo bogolo Ofising ya Ramolao-pharephare e be e le bja Motshotshisi wa Mmuso. Ge a tsenela Kgorotsheko ya Bomaseterata ka 2018, o ile a ba Mohlankedi wa Boahlodi wa mosadi a nnosi wa Boahlodi bja Tonga.[1]

Go Thwala ga Kgorokgolo ya Tsheko fetola

Ka 2020, ka fase ga kgatelelo go tswa go melato ye e oketsegilego ya dihlare-tagi yeo e bonwego tshepedisong ya bosenyi ya Tonga, kgorokgolo ya tsheko e ile ya hwetsa tumelelo go tšwa go Kgosi Topou VI bakeng sa go kgethwa ga ʻElisapeti Langi Kgorongkgolo ya Tsheko bjalo ka moahlodi wa mosomo. O kgethilwe ka go lebanya ka lebaka la tirelo ya gagwe ye telele ka tshepedisong ya molao, a soma ka Bomaseterata mengwaga ye meraro bjalo ka Mmaseterata yo Mogolo, gammogo le pele ga go ba Mothuši wa Motshotshisi yo Mogolo wa Mmuso mengwaga ye lesome. ʻElisapeti Langi o lemogilwe gape ka go swara melato ye bohlokwa le ya maemo a godimo go swana le botshotshisi bja mathomo ka fase ga Molao wa Tshomisompe ya Dikhomphutha, le bjalo ka ramolao wa Khomišene ya Kgosi ya Dinyakisiso ya go nwelela ga MV Princess Ashika. Tlhompho ya gagwe yeo a e hweditšego ka gae le dinageng tsa ka ntle le yona e ile ya lokeletswa, ka Sefoka sa gagwe sa Boetapele bja Australia se tsopotswe bjalo ka seo se nago le maemo a godimo kudu.[5]

Metswedi fetola

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 "Failure a stepping stone to success". The Conch (3): pp. 10–11. March 2022. https://www.usp.ac.fj/wp-content/uploads/2022/04/The-Conch_March_2022.pdf. 
  2. 2.0 2.1 "Woman appointed to Tonga Supreme Court". Loop Tonga. 18 August 2020. Retrieved 30 July 2022.
  3. "New woman magistrate appointed". Kaniva Tonga. 31 March 2018. Retrieved 30 July 2022.
  4. "First female appointed Acting Justice in the Supreme Court". Tonga Broadcasting Commission. 30 July 2022. Retrieved 30 July 2022.
  5. Whitten QC, Michael (19 August 2020). "Appointment of Mrs. ʻElisapeti Langi as an acting judge of the supreme court" (PDF). justice.gov.to. Retrieved 5 April 2023.