Pah Wongso Pendekar Boediman

Pah Wongso Pendekar Boediman (Malay for Pah Wongso the Righteous Warrior) ke filimi ya sephiri ya ngwaga wa 1941 go tswa kwa Dutch East Indies (e jaanong e leng Indonesia). E ne e le ya ntlha go gatisiwa ke Star Film, e ne e dirilwe ke Jo Eng Sek mme e na le tiro ya go tsaya dinepe e e dirilweng ke Cho' Chin Hsin. E na le Pah Wongso, Elly Joenara le Mohamad Arief, e latela modirediloago Pah Wongso jaaka a batlisisa polao go phepafatsa leina la morutabana wa gagwe.

Pah Wongso

Filimi ya ntlha ya mofuta wa yone e e dirilweng kwa India, Pah Wongso Pendekar Boediman e ne ya dirwa go dirisa go tuma ga Wijnhamer le batho ba Hollywood ba ba jaaka Charlie Chan le Mr. Moto. E ne ya gololwa ka Moranang 1941 mme ya amogelwa ke batho ba le bantsi, mme e ne ya se ka ya amogelwa sentle; mmakwalolodi Saeroen o ne a akantsha gore katlego ya yone e ne e le fela ka ntlha ya go tuma ga naledi ya yone. Kgatelopele ya filimi eno, e e bidiwang Pah Wongso Tersangka, e ne ya gololwa moragonyana ka 1941 mme go ka direga gore e ne ya latlhega.[1]

Setshwantsho

fetola

Pah Wongso ke morekisi wa morekisi wa manoko, modirediloago le morutabana wa sekolo yo o nnang kwa Batavia mme o tlhokomela bahumanegi ba lefelo leo. Ka letsatsi lengwe mosimane yo a neng a mo sireletsa e bong Wisnoe o ne a boloka botshelo jwa lekgarebe lengwe le le bidiwang Siti fa le ne le tloga le thulwa ke karaki. Rraagwe e bong Haji Abdullah o leboga Wisnoe ka go mo naya tiro kwa madirelong a gagwe a raese. Tlhoafalo ya ga Wisnoe le go dira ka natla ka bonako go dira gore a farologane le badirimmogo le ene mme o simolola go kgatlhegela Siti, yo o mo ratang le ene.

Le fa go ntse jalo, ntsalae Wisnoe e bong Bardja o mo fufegela katlego ya gagwe e ntšha. Bardja, yo e leng motshameki wa go betšha yo o tlwaelaneng le diaka, o ratana le Siti, yo o sa mo rateng. E re ka Bardja a ne a solofetse go fedisa kgaisano ya gagwe, o ne a hira dikebekwa dingwe gore di bolaye Wisnoe; maiteko ano a ne a itaya sefololetse, mme maemo a ga Bardja a tsa madi a ne a nna maswe le go feta. O swetsa go utswela malome wa gagwe yo o humileng mme o tshwarwa a ntse a dira jalo. Mo ntweng e e neng ya latela, o ne a bolaya monna yo mogolwane, mme a bo a pega Wisnoe molato wa polao eo

Tlhaloso

fetola

Pah Wongso Pendekar Boediman e ne ya dirwa ke Jo Eng Sek, rakgwebo yo o neng a dirile filimi ya Si Tjonat ka 1929. Ditshwantsho tsa filimi eno ya mmala o montsho le o mosweu di ne tsa tsewa ke Cho' Chin Hsin, yo o neng a sa tswa go fuduga go tswa kwa Shanghai.[2] Filimi e ne e le ya ntlha go dirwa ke Star Film, studio e Jo le Cho' ba neng ba e tlhomile kwa Prinsenland, Batavia (e jaanong e bidiwang Mangga Besar, Jakarta).[3]

Ka nako eo, batshameki ba Hollywood e bong Charlie Chan le Mr. Moto e ne e tumile thata kwa India, fela jaaka go ne go ntse ka difilimi tsa sephiri tse di neng di romelwa kwa dinageng di sele; le fa go ntse jalo, go ne go ise go nne le difilimi tsa mofuta oo tse di neng di dirwa mo nageng eo. [4] Seno se ne sa dira gore Jo a dire filimi ya sephiri e a neng a akanya gore e tla atlega mo babogeding ba Ba-China. [5] Ka ntlha ya seno, o ne a atamela L. V. Wijnhamer, Jr., monna wa Mo-Indo yo o neng a tumile mo morafeng wa Ba-China ka ntlha ya tiro ya gagwe ya loago; Wijnhamer, yo o itsegeng thata ka leina la Pah Wongso, o ne a thusa go ruta bana ba ba latlhilweng, a tsamaisa ofisi ya go thapa batho, mme a kokoanya madi a go thusa ba Red Cross kwa China e e neng e tlhasetswe ke ntwa. Wijnhamer o ne a amogela seabe seo. [6]

Go gololwa le go go golola

fetola

Pah Wongso Pendekar Boediman e ne e lebeletswe bareetsi ba dingwaga tse di fetang 17.[7]E ne ya tshameka kwa Rex Theatre kwa Batavia ka 1 Moranang 1941, morago ga puo e khutshwane ya ga Wijnhamer.[8] E ne e setse e fitlhile kwa Surabaya ka Seetebosigo, koo e neng ya phasaladiwa jaaka filimi ya maano a boferefere, botshelo le loso. [9] Le fa e ne e diretswe go jewa mo gae,[10]e ne ya bontshiwa gape kwa China, Singapore le British Malaya. Fa filimi e fitlha kwa Singapore ka July 1941, e ne ya buiwa e le "polelo e e kgatlhisang ya motlhatlhobi wa kwa Malaysia ... e tletse boitumelo le boitumelo go tloga kwa tshimologong go ya kwa bokhutlong". Rahisitori wa difilimi wa kwa Indonesia e bong Misbach Yusa Biran o kwadile gore filimi ya Pah Wongso Pendekar Boediman e ne ya atlega thata mo kgwebong. [11]

Le fa go ntse jalo, go ne ga nna le dikakgelo tse di sa tshwaneng. Motlhatlhobi mongwe yo o sa itsiweng mo Bataviaasch Nieuwsblad o ne a akgola boleng jwa filimi, segolo thata ka go tsaya dinepe, go tshameka le kgang ya yone. Mo makasineng wa Se-Malaya wa Film Melayu, motlhatlhobi mongwe o ne a re filimi eno e na le boleng jo bo tshwanang le jwa difilimi tsa kwa Hollywood mme o ne a akgola filimi eno ka go bo e ne e tshameka motlhatlhobi wa maemo a a kwa godimo wa kwa borwa botlhaba jwa Asia.[12]

Ka Lwetse 1941,[13] Jo o ne a simolotse go dira filimi ya bobedi le ya bofelo e e neng e tshameka ke Wongso, e e neng e bidiwa Pah Wongso Tersangka (Pah Wongso Becomes a Suspect). E ne ya tsamaisiwa ke Wu Tsun, kgatiso eno ya kwa bokhutlong jwa 1941 e ne e na le Pah Wongso mo dikarolong di le nne mme e ne e mmontsha a leka go phepafatsa leina la gagwe morago ga go latofadiwa ka tlolomolao. [14] Arief, Primo, le Sukran le bone ba ne ba tsenngwa gape mo filiming eno, e e neng ya itsisiwe jaaka filimi ya ntlha ya metlae ya kolone.Le fa Joenara a ne a se ka a boa go tshameka mo go Pah Wongso Tersangka, o ne a tshameka mo difiliming tse dingwe di le tharo tsa Star; tiro ya gagwe ya go tshameka e ne ya tswelela go fitlha ka bo1950, mme a nna motlhami mo masimologong a bo1970.[15]

Metswedi

fetola
  1. Plot summary derived from Soerabaijasch Handelsblad 1941, Sampoerna.[1]
  2. Biran 2009, p. 233; Filmindonesia.or.id, Pah Wongso Pendekar
  3. Biran 2009, p. 233
  4. K. H. & Budiarto 2006, p. 193
  5. Biran 2009, p. 246.[2]
  6. Biran 2009, p. 246.[3]
  7. Soerabaijasch Handelsblad 1941, (untitled)[4]
  8. Bataviaasch nieuwsblad 1941, Pah Wongso.[5]
  9. Soerabaijasch Handelsblad 1941, (untitled).[6]
  10. Bataviaasch nieuwsblad 1941, Pah Wongso.[7]
  11. Barnard 2010, p. 65
  12. Biran 2009, p. 247; Filmindonesia.or.id, Pah Wongso Tersangka
  13. Pertjatoeran Doenia dan Film 1941, Warta dari Studio, p. 27.[8]
  14. Soerabaijasch Handelsblad 1942, (untitled)[9]
  15. Biran 1979, p. 159